Ziekte & Gezondheid

Als u vogels houdt, zult u wellicht een keer te maken krijgen met een zieke vogel. Op deze pagina vindt u hierover enkele algemene tips.

Herkennen van zieke vogels

Om zieke vogels te kunnen herkennen moet men eerst weten hoe een gezonde vogel eruit ziet. Kijk daarom vaak naar uw vogels, om te zien hoe ze zich in een normale situatie gedragen. Een gezonde vogel zit strak in de veren, heeft heldere ogen, is actief en heeft een actieve houding, en slaapt op één poot. Verder zullen de meeste sociale vogelsoorten meebewegen met de rest van de groep, dus zij zonderen zich niet af. Een zieke vogel kan men dus vaak herkennen aan: het bol zitten, doffe, halfdichtgeknepen ogen, afzondering van de rest van de groep, slapen op twee poten, hangende vleugels, lusteloosheid, trage reactie, etc.

Tot zover lijkt het herkennen van zieke en gezonde vogels een simpel verhaal. De moeilijkheid zit hem echter in het feit dat vogels meesters zijn in het verbergen van ziektes. Vogels verbergen ziektes van nature omdat een uiterlijk zieke vogel er gemakkelijk uit gepikt kan worden door een roofdier. Het is dus een strategie die bedoeld is om zo lang mogelijk in leven te blijven. Wat u dus zeker niet moet doen als u de vogels bekijkt, is naar de kooi/volière toelopen en recht voor de vogels gaan staan. Op dat moment voelen zij zich namelijk bekeken en bent u 'het roofdier'. Zelfs een vogel die zowat op het punt staat van zijn stokje te vallen zal op zo'n moment zijn veren strak houden en een zo actief mogelijke indruk maken. Observeer uw vogels dus altijd rustig en van een afstand.

Zo hoort een kanarie eruit te zien. Veren strak gedragen, oplettend. Heldere ogen en schone poten en bevedering.

Deze kanarie zit 'dik' en komt niet goed van de grond. Dit is een duidelijk teken dat er iets niet goed mee is.

Wat te doen met zieke vogels

Als u een zieke vogel ziet, schroom dan niet om meteen maatregelen te treffen. Vang de betreffende vogel uit en plaats deze in een speciale ziekenkooi. Doordat u de vogel apart heeft gezet, kunt u hem beter in de gaten houden, voorkomt u tegelijk dat hij andere vogels aansteekt en kunt u de vogel indien nodig individueel behandelen tegen zijn ziekte. Plaats voer en water bij de vogel in de ziekenkooi en zorg voor een aangename temperatuur. Wat u sowieso kunt doen bij verzwakte vogels is druivensuiker door het drinkwater vermengen. De suiker wordt snel opgenomen en geeft een extra energiestoot waardoor u of de dierenarts meer tijd krijgt om erachter te komen wat de vogel heeft. Als u weet hoe u dit moet doen, kunt u de verdunde druivensuiker eventueel met behulp van een kropnaald toedienen, zodat de vogel het zeker en direct binnen krijgt. Op deze manier kunt u vogels ook gemakkelijk ontwormen of kunt u ze andere medicatie toedienen.

Vogels die slecht in conditie zijn maar nog geen ernstige ziekteverschijnselen vertonen, kunt u verder ook een vitamine-/mineralenkuur geven. Zelf verder medicatie geven is voorbehouden aan vogelhouders met veel ervaring, omdat u de toestand van de vogel alleen erger maakt als u de verkeerde diagnose stelt. Tenzij u veel ervaring heeft met zieke vogels brengt u de vogel naar een gespecialiseerde dierenarts.

Een kropnaald is een handig hulpmiddel als u weet hoe u ermee om moet gaan.

Hiervoor wordt de vogel eerst goed beet gepakt. Je vingers moeten kunnen voelen waar je mee bezig bent. (Gebruik dus NOOIT handschoenen uit angst om gebeten te worden!!)

De naald gaat via de slokdarm de krop in. De juiste dosering wordt gegeven en de naald wordt daarna langzaam verwijderd.

Preventieve medicatie

Hoewel in sommige gevallen het geven van preventieve medicatie noodzakelijk is, moet hier voorzichtig mee worden omgesprongen. Preventief kuren kan een slechte invloed hebben op de eigen weerstand van vogels. Bovendien werkt het preventief kuren resistentie onder bacteriën en parasieten in de hand (Kijkt u maar eens wat er in de jaren 2010 speelde in de pluimveehouderij m.b.t. antibiotica-gebruik). Door het gebruik van medicatie tot een minimum te beperken, bouwen de vogels zelf weerstand op tegen bijvoorbeeld wormen en bacteriële infecties. Dit moet dan hopelijk leiden tot gezondere en sterkere vogels.

Het enige wat ik wel preventief aan zou raden, is vogels behandelen tegen mijt en luis. Dit kan gedaan worden bij iedere aangeschafte vogel om te voorkomen dat zij ongedierte onder het bestaande bestand verspreiden. Bovendien moeten nestkasten, wanden, kieren en naden behandeld worden met een middel tegen bloedluis. Hierdoor wordt een grote uitbraak van dit ongedierte voorkomen.  

Voorkomen is beter dan genezen

Een goede hygiëne is belangrijk om zieke vogels te voorkomen. Het spreekt vanzelf dat vogels die moeten drinken uit een vieze waterbak of vervuild voer moeten eten, een grotere kans hebben op het oplopen van ziektes. Houdt u daarom rekening met de volgende punten:

  • Maak het uzelf gemakkelijk. Houdt er bij het bouwen van het verblijf rekening mee, dat het makkelijk is schoon te houden.
  • Plaats de zitstokken zo, dat de vogels niet boven elkaar kunnen gaan zitten. Hiermee voorkomt u dat een vogel ontlasting van een ander op zich krijgt, of op een vieze zitstok moet gaan zitten. Vogels poetsen regelmatig hun snavel af aan de zitstok, waardoor zij ook ontlasting binnen kunnen krijgen.
  • Plaats, indien mogelijk, voer en water van de grond, en zorg dat geknoeid voer wordt opgevangen op een voederplank. Hierdoor vermindert u de kans op ongedierte. Muizen (en ratten) kunnen niet alleen ziektes verspreiden, maar zorgen ook nog eens voor stress en vreten zelfs vogels aan. Natuurlijk plaatst u voer en water niet onder de zitstokken, waar het onder de ontlasting komt te zitten.
  • Houdt de bodem van de volière schoon. Zelfs als de vogels een voerplaats boven de grond hebben. Veel vogels scharrelen toch op de grond, op zoek naar voer. Zorg dus dat de bodem vrij is van mestophopingen, vocht en schimmel.
  • Ook de wanden en zeker de zitstokken moeten regelmatig worden schoongemaakt. Gebruik voor de grote schoonmaak liever een product als Dettol of Eucalyptusreiniger, dan het agressieve chloor.
  • Het verblijf is geen operatiekamer. Hoewel een schoon verblijf belangrijk is, kan men het poetsen ook overdrijven. Als u de hele dag aan het schrobben bent, zullen de vogels nooit toekomen aan hun rust. Probeer hierin een balans te vinden. Afhankelijk van de grootte van het verblijf en de soort/aantallen vogels, kunt u bijvoorbeeld: Dagelijks schoon water en voer aanbieden; eens in de week de voer/waterbakken met chloor schoonmaken (goed naspoelen!); wekelijks ophopingen van vuil en mest verwijderen en ontlasting van de zitstokken halen; eens in de twee weken de bodembedekking verversen.
  • Zorg dat u beschikt over een speciale ziekenkooi. Dit is een kooi die u alleen voor zieke vogels gebruikt, die goed te ontsmetten is en waarvan u de temperatuur kunt regelen. Een goede temperatuur voor een volwassen zwakke of zieke vogel is meestal 25-27 graden, maar de beste graadmeter is het gedrag van de vogel. Zit de vogel bol, dan is het te koud, zit hij met zijn bek open, is het te warm. Bij lagere temperaturen heeft de vogel energie nodig om zich warm te houden, en u wilt juist dat de vogel zijn energie steekt in het bestrijden van de ziekte. 
  • Vol is vol. Een groot aantal vogels in de volière is misschien mooi om te zien, maar het werkt de verspreiding van ziekten en onderlinge spanningen in de hand. Niet te veel vogels in één verblijf dus.
  • Zet nieuwe vogels in quarantaine. Dit betekent dat u nieuwe vogels enkele weken apart houdt van de rest. Hierdoor kunt u in de gaten houden of ze niet ziek zijn, en voorkomt u dat nieuwe vogels een ziekte verspreiden onder uw bestaande groep.